Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës e Kosovës (MPJD) e ka dënuar si arbitrar arrestimin e një shtetasi kosovar nga autoritetet serbe të shtunën, duke thënë se i ka kërkuar bashkësisë ndërkombëtare të ndihmojë në lirimin e tij të menjëhershëm. Në një komunikatë për media, MPJD tha se Zyra Ndërlidhëse e Kosovë në Serbi u njoftua të shtunën për arrestimin Tefik Mustafës nga autoritetet e Serbisë në pikëkalimin kufitar Merdarë, për krime të pretenduara të luftës ndaj popullsisë jo-shqiptare, gjatë luftës në Kosovë më 1999.

Paraprakisht, Ministria e Brendshme e Serbisë njoftoi për media të shtunën pasdite për arrestimin e Mustafës. Ministria kosovare tha se e dënon “ashpër ndalimin, arrestimin dhe keqtrajtimin e qytetarëve të Republikës së Kosovës dhe, njëkohësisht, i bën thirrje Bashkësisë Ndërkombëtare të ndërmarrë hapa konkret për lirimin e menjëhershëm të qytetarit Tefik Mustafa”.

Ajo i bëri thirrje bashkësisë ndërkombëtare gjithashtu të kërkojë përgjegjësi nga shteti serb “për këto veprime arbitrare dhe destruktive, të cilat bien ndesh me konventat ndërkombëtare për të drejtat e njeriut”. MPJD-ja shtoi se do të kërkojë zyrtarisht nga autoritetet serbe që ta lejojnë përfaqësuesin e zyrës së Kosovës në Serbi, Jetish Jashari, ta vizitojë Mustafën, “nё mёnyrё që shteti dhe Qeveria e Kosovës tё njoftohen më konkretisht për trajtimin që po i bëhet Mustafës nga organet serbe”. Për arrestimin e Mustafës, MPJD-ja tha se i ka njoftuar menjëherë vendet e QUINT-it në Kosovë dhe misionet diplomatike të Shteteve të Bashkuara dhe Britanisë së Madhe dhe të shteteve tjera në Beograd.

“Zyra Ndërlidhëse e Republikës së Kosovë në Serbi i ka dërguar kërkesë zyrtare Zyrës Ndërlidhëse të Serbisë në Kosovë për konfirmim të arrestimit dhe për ofrimin e detajeve tjera relevante, në të cilën kërkesë është përfshirë edhe Delegacioni i Bashkimit Evropian në Serbi”, thuhet në njoftim. Në tre vjetët e fundit, në Serbi janë arrestuar disa shtetas të Kosovës me dyshimet e pretenduara se kanë kryer krime gjatë luftës në Kosovë 1998-99.

Më 17 prill, autoritetet serbe e arrestuan shtetasin kosovar Sadik Duraku, i cili ka nënshtetësi britanike gjithashtu, nën dyshimet “për krime lufte” më 1999 – akuza që u hodhën poshtë nga familjarët e tij. Duraku u arrestua në një vendkalim kufitar mes Kroacisë dhe Serbisë dhe një gjykatë serbe i caktoi masën e paraburgimit po atë muaj. Familjarët e tij thonë se akuzat kundër Durakut nuk qëndrojnë, pasi ai, para luftës në vitin 1999, ka jetuar me familjen e tij në Angli. Në fillim të këtij viti, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, akuzoi Serbinë për, siç i cilësoi ai, arrestime të padrejta, të qëllimshme dhe dashakeqe të qytetarëve të Kosovës.

Zëvendëskryeministri i Serbisë, Aleksandër Vulin, tha se njoftimi i Presidentit të Republikës Srpska, Milorad Dodik, se Srpska do të paraqesë një propozim formal për shkëputje nga Federata e Bosnjës dhe Hercegovinës, është rezultat i miratimit të rezolutës për Srebrenicën në OKB.

“Bosnja dhe Hercegovina mund të ekzistojë vetëm nëse ekziston Republika Srpska, kjo është Marrëveshja e Dejtonit, nuk mund të jetë ndryshe. Ne serbët po bëjmë çmos për të ruajtur paqen”- deklaroi Vulin.

Duke komentuar deklaratën e Ambasadës Amerikane, e cila shpalljen e përçarjes e interpretoi si fundin e Republikës Srpska, Vulin tha se paralajmërimi duhet parë me kujdes, por edhe se është e vështirë të shpjegohet se ndërsa Sllovenia filloi procesin e paqes dhe ndarjes me shpërbërjen e ish Jugosllavisë, kombi tjetër përbërës i të njëjtave shtete i quajtur serb nuk mund ta bëjë këtë. Ai u shpreh se është e vështirë të shpjegohet se çdo gjë tjetër është e shenjtë përveç kufirit serb.

“Bota serbe duhet të jetë përgjigja jonë, dhe ajo duhet të jetë një e tërë. Unë e respektoj atë që tha Dodik, ndarjen paqësore, e cila nuk është as e fiksuar dhe as e kufizuar. Unë e shoh atë si një përpjekje për të formuluar qëndrimin dhe ndjenjat e popullit serb në një platformë politike”- theksoi Vulin për Sputnik rus duke shtuar se rezoluta për Srebrenicën, e cila u votua në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, kishte hapur tashmë kutinë e Pandorës, dhe se ai nuk besonte se ishte aksidentale dhe se “Gjermania, emri i dytë i së cilës është gjenocidale, vendosi të lajë biografinë e saj mbi barrën e serbëve”.

Ai tha se kjo ishte një mënyrë për Gjermaninë për të theksuar dominimin e saj në Evropë, por se bota unipolare ka vdekur dhe se, pavarësisht se si përfundon konflikti në Ukrainë, duhet të ketë një ndarje të re të botës mes SHBA, Rusisë, Kinës dhe disa vendeve të BRICS. Vulin gjithashtu deklaroi se pas kësaj rezolute Serbia duhet të ripërcaktojë politikën e saj të jashtme.

Vulin u shpreh se motivi i propozuesve të rezolutës është shkaktimi i destabilitetit në Ballkan dhe tha se të gjitha planet e Perëndimit për rajonin e Ballkanit përfshijnë eliminimin e faktorit serb. Sipas tij, Bota Serbe është përgjigje ndaj presionit ndaj serbëve kudo që jetojnë dhe se ata janë një popull unikal.

Ai tha se është koha që Beogradi të rishqyrtojë politikën e saj të jashtme dhe rrugën drejt BE-së dhe se Serbia nuk do ta njohë kurrë Kosovën, se do ta mbrojë Republikën Srpska, dhe se e do Rusinë, ndërsa Perëndimi po i kërkon të bëjë të kundërtën. Sa i përket marrëdhënieve me Moskën, Vulin potencoi se është pafundësisht krenar që Serbia nuk u bë pjesë e histerisë antirusiane në Evropë.

“Ndërsa është ngritur sërish tema e hapjes së urës kryesore në Ibër, e cila ndan në dy pjesë Mitrovicën në Kosovë, nuk është për t’u habitur, sepse kjo çështje ka një rëndësi të madhe simbolike për të dy komunitetet, dhe disa mosmarrëveshje për hapjen e urës mund të jenë fillimi i fushatës elektorale për zgjedhjet e ardhshme parlamentare nga ana e Albin Kurtit” – Kështu deklaroi politologu serb i veriut të Kosovës Ognjen Gogiç.

Ai u shpreh se në programin e Vetëvendosjes padyshim është bashkimi i Mitrovicës veriore dhe jugore, por edhe se Kurti me këmbëngulje ndjek politikën e provokimit të serbëve në veri.

“Ai është vazhdimisht në kërkim të temave që e di se mund të shkaktojnë revoltë, me shpresën se serbët do të rebelohen dhe do ndërmarrin ndonjë hap ndoshta radikal”- theksoi Gogić duke shtuar se serbët “absolutisht duhet të pyeten” për këtë temë, por edhe kujtoi se qëndrimi i tyre dihet dhe se asnjëherë nuk kanë qenë pro idesë për hapjen e asaj ure.

“Për palën shqiptare hapja e urës për qarkullim nuk ka rëndësi të veçantë, përveç provokimit të palës serbe. Prandaj, funksioni dhe arsyeja e vetme për ta hapur është krijimi i një provokimi të ri ndaj serbëve. Ka lidhje të tjera komunikacioni ndërmjet veriut dhe jugut dhe kjo urë nuk do të thoshte asgjë në këtë aspekt, përveç një lloj fitoreje simbolike të palës shqiptare ndaj serbëve” – vlerësoi Gogiç.

“Ajo urë dikur paraqiste një lloj kufiri që e ndante Mitrovicën në pjesën veriore dhe jugore, gjegjësisht serbe dhe shqiptare, dhe në të kaluarën ishte skenë e barrikadave dhe konflikteve të ndryshme kur serbët i pengonin shqiptarët të hynin në veri të Kosovës. Serbët para së gjithash e lidhin urën me ato ngjarje dhe kur është fjala për sigurinë, hapja e saj tani nuk do të kishte ndonjë rëndësi të madhe kur tashmë ekzistojnë lirshëm bazat e policisë speciale në veri të Kosovës dhe kur policia speciale komandon veriun” – deklaroi Gogiç.

Ai megjithatë theksoi se kjo lëvizje mund të shkaktojë revolte në komunitetin serb, por shtoi se pyetja është nëse do të mund të përsëriten skenat e njëzet viteve më parë, kur serbët erdhën në mënyrë të organizuar në urë dhe penguan kalimin e grupeve të organizuara të shqiptarëve, sepse beson se serbët në veri të Kosovës nuk kanë më potencial për atë lloj rezistence, sidomos pas ngjarjeve të vitit të kaluar, kur, siç u shpreh ai, rezistenca e tyre u thye disi.

“Në vitin 2015 është arritur marrëveshja për rivitalizimin e asaj ure dhe janë bërë disa hapa, është e hapur për këmbësorë por jo për automjete. Dhe diku çështja u ndal sepse serbët e kundërshtuan me forcë. Vitin e kaluar, Kuvendi i Mitrovicës Veriore mori vendim për ta hapur atë për komunikacion pasi këshilltarët serbë u larguan nga Kuvendi Komunal dhe këshilltarët nga komuniteti shqiptar dhe boshnjak morën avantazhin. Kjo shkaktoi polemika dhe revoltë, por sigurisht që nuk u braktis, ndoshta vetëm u shty” – tregoi politologu duke theksuar se hapja e urës nuk është vendim i Veton Elshanit, zëvendëskomandantit të Policisë së Kosovës për rajonin e Veriut, i cili e ka paralajmëruar këtë mundësi dje.

“Ai vetëm është duke ekzekutuar vendimin e marrë nga autoritetet, që në këtë rast është komuna e Mitrovicës së Veriut, pa marrë parasysh se autoritetet e saj nuk kanë legjitimitet. Ata marrin vendime të tilla, pavarësisht marrëveshjes së vitit 2015”. – deklaroi Gogiç.

Kreu i Komisionit për Politikë të Jashtme i Bundestagut gjermqn, Michael Roth, i cili u takua me presidentin Aleksandër Vuçiç gjatë vizitës së tij në Beograd, vlerësoi se atmosfera politike në Serbi është gjithnjë e më agresive dhe tha se është i shqetësuar për ofendimin që kjo e fundit i bëri Gjermanisë, e cila sipas tij, është mik i ngushtë i popullit serb dhe nëse kritikon qeverinë apo presidentin, nuk kritikon shoqërinë serbe.

Në një intervistë për TV N1, Roth tha se “situata është jashtëzakonisht shqetësuese dhe se nuk po shkon në drejtimin e duhur”.

“Dëshiroj që Serbia të jetë sa më shpejt në BE, por nevojitet një pikë kthese, një përkushtim i fortë për demokracinë dhe zgjedhje të ndershme sepse “koha po ikën” – u shpreh deputeti gjerman.

Ai vlerësoi se “BE-ja ka bërë shumë gabime në lidhje me Ballkanin Perëndimor, nuk i ka mbajtur disa premtime dhe për këtë arsye shumë njerëz në Serbi janë të zemëruar dhe me të drejtë”.

“Nëse tani, Bashkimi Europian nuk merr përgjegjësi, regjimet autoritare si Kina dhe Rusia do të rrisin ndikimin e tyre në rajon. Ata nuk ndajnë vlerat tona. Është një konflikt i rëndë vlerash të ndryshme”- theksoi Roth.

Në këtë kontekst, ai shtoi se “agresioni i Rusisë kundër Ukrainës nuk është vetëm një konflikt i armatosur, por një luftë kundër vlerave, dhe kjo është arsyeja pse ne duhet të jemi të bashkuar”.

Roth u pajtua me deklaratën e Vuçiçit se biseda e tyre ishte “e hapur, por e vështirë”, duke thënë se “është gjithmonë më mirë të flasim me njëri-tjetrin, dhe jo vetëm të flasim për njëri-tjetrin”.

“Pyetja kryesore që unë i bëra presidentit Vuçiç ishte nëse ai donte vërtetë ta drejtonte Serbinë drejt BE-së dhe nëse po, si?”- tregoi Michael Roth.

Ai vuri në dukje se “si përfaqësues i një shteti evropian, do të dëshironte të inkurajonte shoqërinë dhe politikanët që të përmbushin të gjitha pritshmëritë e BE-së”, sepse, siç tha ai, “ne jemi para së gjithash një komunitet vlerash të përbashkëta, jo vetëm një treg i vetëm apo një projekt ekonomik”.

Roth tha se kolegët e tij në parlamentin gjerman ndajnë shqetësimin e njëjtë për situatën në Serbi, se ai vlerëson zhvillimin pozitiv ekonomik, por kjo nuk mjafton”.

I pyetur se si e vlerëson deklaratën e kryetares së Kuvendit, Ana Brnabiç, se nuk ka të ardhme në politikën gjermane, ai është përgjigjur me deklaratën e Michelle Obamës: Kur të godasin poshtë, duhet të ngrihesh mbi të”.

Ai iu referua gjithashtu edhe rezolutës së javës së kaluar të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së për shpalljen e 11 korrikut si Ditën Ndërkombëtare të Përkujtimit të Gjenocidit në Srebrenicë dhe dënimin e mohimit të gjenocidit dhe glorifikimit të kriminelëve të luftës, gjë që Beogradi zyrtar e kundërshtoi dhe tha se ky reagim ishte “i turpshëm” dhe kjo e kishte zhgënjyer.

Ai shtoi se askush nuk dëshiron të fajësojë serbët sepse “faji është gjithmonë një çështje individuale, por është përgjegjësi kolektive e shoqërisë serbe dhe gjermane që të thonë hapur se gjëra si në Srebrenicë nuk do të ndodhin më kurrë”.

“Nuk është qëllimi që disa t’i drejtojnë gishtat te të tjerët. E di shumë mirë që është një çështje e vështirë dhe tronditëse për njerëzit e thjeshtë dhe prandaj politikanët duhet ta udhëheqin procesin, drejt qetësimit të emocioneve. Unë nuk shoh një të ardhme të ndritur për Ballkanin Perëndimor pa pranuar krimet, pa kujtuar viktimat dhe pa pajtim”- potencoi Michael Roth.

Ish-ambasadori i Republikes Federative te Jugosllavisë në Gjermani, Zoran Jeremiç, vlerësoi se prioritetet e Gjermanisë po lëvizin nga Ballkani në Lindje, por se çështja e Kosovës do të mbetet e pandryshuar dhe faktor shantazhi si për Beogradin ashtu edhe për Prishtinën.

“Qëndrimi i Gjermanisë ndaj Kosovës është konstant. Mendohej se pranimi i Kosoves në KiE do të ishte një veprim shumë i pavarur i Gjermanisë pa koordinim me aleatët e saj, kryesisht Francën dhe SHBA-në. Por antaresimi u la për nje kohë tjetër, më paqësore, si faktor për shantazhimin e të dyja palëve, si për Kosovën ashtu edhe për Serbinë, si për pranim ashtu edhe për lëshime shtesë nga të dyja palët” – deklaroi Jeremiç dhe shtoi se

Gjermania ende po përballet me një problem shumë më serioz, luftën në Ukrainë, prandaj prioritetet e saj po zhvendosen nga Ballkani në lindje.

“Në vetë Gjermaninë ka një problem më serioz në lidhje me luftën në Ukrainë e cila mesa duket po transferohet në territorin evropian në kuptimin që aleatët e NATO po përfshihen. Ky formulim i ri dhe vizita e Macron në Berlin po i zhvendos prioritetet e Gjermanisë nga Ballkani në Lindje, ku kërcënohen interesat e saj jetike, kurse rajoni ynë ka mbetur ne vend të dytë’ – theksoi ish ambasadori

I pyetur nëse ky është rezultat i “dy rrymave” në politikën e jashtme gjermane, Jeremic u shpreh se në qendër është rivaliteti i vjetër mes Kancelarisë dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme, rivalitet i cili tashmë shihet qartë në marrëdhëniet mes kancelarit Olaf Scholz dhe Ministres së  Jashtme Analene Berbok.

“Ajo që po çon në të ashtuquajturat dy rryma në Gjermani është rivaliteti i vjetër midis dy hallkave, një konflikt midis një politike të egër, agresive të të Gjelbërve të zbatuar nga Ministria e Punëve të Jashtme dhe një politike më racionale, më të moderuar të zbatuar nga Kancelari, i cili është i vetëdijshëm për rrethanat që Ministria e Jashtme shpesh nuk është në dijeni ose i shpërfill” – deklaroi Jeremiç